Montano Hastalığı by Enrique Vila-MatasMy rating: 4 of 5 stars
Zor bir kitap Montano Hastalığı, hakkında söz söylemek pek de kolay değil. Gördüğü her şeyi sürekli edebi bir alıntıyla ya da kavramla ya da yazarların yaşamıyla eşleştirmekten mustarip Rosario yakalandığı bu "edebiyat illeti"nden kurtulma çabasındadır.
Kitabın ilk bölümünde oğlu Montano'nun yakalandığı yazar tıkanıklığına çare bulmaya çabalayan Rosario'nun durumunun aslında oğlundan pek de farklı olmadığını ilerleyen bölümlerde daha iyi anlarız. Yazar / anlatıcı roman ilerledikçe önceki bölümde ne anlatmak istediğini, ne anlatmakta olduğunu, bu metni yazma amacını da anlatır; anlatırken de kendi üzerine düşünür, yorum yapar; diğer yandan hep olduğu gibi edebiyat metinlerinden alıntılarla kendi düşüncelerini mühürler.
Rosario'nun yakalanmış olduğu "edebiyat illeti"nin başkaları da farkındadır. Eşi Rosa onun edebiyatın içinde boğulduğunu düşünürken arkadaşı Tongoy bu hastalığı kendisinin zihninde yarattığını savunur. Rosario ise Tongoy'un görüşlerinden hareketle "edebiyat illeti"nden kurtulmak için çaba harcamak yerine başka şeyleri düşünmeye başlar. Edebiyatın ölümüne neden olacaklarını düşündüğü "yayın yönetmenleri, şube müdürleri, yayınevi sahibi iş adamları, pazarlama uzmanları"na karşı mücadeleye etmeye başlarsa kendi hastalığını unutacağı ve böylece "edebiyat illeti"nden kurtulacağını düşünür.
Bir kurmaca olarak başlayan roman otobiyografi, günlük, deneme, gezi yazısı, sözlük gibi farklı türleri içinde barındırarak "edebi türlerin sınırlarının ortadan kalkması" fikrini tam anlamıyla hayata geçiriyor. Bu türlerin hepsini birleştiren bir olay örgüsü var ama önceki bölümde anlatılmış olayın neden öyle anlatılmış olduğunun hikâyesi de metne dahil edilince okur olarak olay örgüsüne uzaktan hatta biraz dışarıdan bakıyoruz.
Kitabın arka kapağında "Borges'in yirmi birinci yüzyılda en çok seveceği roman" olarak tanımlanmış olması pek de abartılı bir yaklaşım değil doğrusu. Edebiyat metinleri ve edebi türlerin döngüsü aracılığıyla yazar / anlatıcı bir labirentin içinde yol almaya çalışırken bir yandan da zihnindeki aynada kendini arıyor.
Okur için kitabın diğer önemli bir özelliği roman içinde yer alan edebi eserler ve yazarlar ile müthiş bir okuma listesinin sunulmuş olması.
Hamlet; W. Shakespeare
Yazmak; Marguerite Duras
Kuruntular Kitabı - Kuşlar Sanatı; Pablo Neruda
Moby Dick; Herman Melville
Günlük - Batak; André Gide
Genç Werther’in Acıları; Johann Wolfgang von Goethe
Babil Kütüphanesi; Jorge Luis Borges
Bir Genç Kadına Mektuplar; Rainer Maria Rilke
Kayıp Cennet; John Milton
Okumak, Yazmak ve Yaşamak Üzerine; Arthur Schopenhauer
Fahrenheit 451; Ray Bradbury
Günlükler - Şato; Franz Kafka
Huckleberry Finn’in Maceraları; Mark Twain
Huzursuzluğun Kitabı; Fernando Pessoa
Kayıp Zamanın İzinde; Marcel Proust
J. Alfred Prufrock’un Aşk Şarkısı; T.S. Eliot
Parıltılar; Walter Benjamin
Sinek Azabı - Körleşme; Elias Canetti
Cennetin Bu Yanı; Scott Fitzgerald
Günce; Henri Frederic Amiel
Bir Dahinin Güncesi; Salvador Dali
Niteliksiz Adam; Robert Musil
Finnegans Wake - Ulysses; James Joyce
Bir Yazarın Güncesi; Virginia Woolf
Günlük - Trans Atlantik; Witold Gombrowicz
Yabancı; Albert Camus
Bir Hüzün Güncesi - “Sinek” isimli öykü; Katherine Mansfield
İnsanın Esareti; William Somerset Maugham
Yaşama Uğraşı; Cesare Pavese
Görünmez Kentler - Bir Kış Gecesi Eğer Bir Yolcu; Italo Calvino
Tuna Boyunca; Claudio Magris
Yazmak Üzerine Notlar; Jules Renard
Monsieur Teste; Paul Valery
Büyük Taş Yüz; Nathaniel Hawthorne
Tanner Kardeşler; Robert Walser
Yol Günlüğü; Michel de Montaigne
Vertigo; W. G. Sebald
Bekleyiş Unutuş - Karanlık Thomas; Maurice Blanchot
View all my reviews